1)

Vul de volgende zinnen over kiezen aan. Kies uit: beethouden – fijn scheuren -  fijnmalen – plat – puntig – scherp - plooikiezen - knobbelkiezen - knipkiezen.  (§12.1)

• De kiezen van vleeseters zijn goed aangepast aan het voedsel. Met hun …(1)... kunnen ze hun voedsel goed ...(2)... De kiezen zijn daarvoor ...(3)...

2)

Plantaardig voedsel is moeilijker verteerbaar door een onderdeel uit de cel.

Bekijk de afbeelding hieronder.

Bron afbeelding: Examen VMBO-BB 2017 - I

Schrijf de letter van het onderdeel op en benoem hoe dit onderdeel heet. (§12.1)

3)

Tijdens de fotosynthese maakt een plant zelf zijn voedingsstoffen. Dit kun je in een schema opschrijven. Vul het onderstaande schema van de fotosynthese in. (§12.1) + (§12.2)

……1……+ ……2…… + ……3……= ……4……+ ……5……

4)

In de afbeelding hieronder zie je het verteringsstelsel van de mens.

Bron afbeelding: Examen VMBO-BB 2015 - I

 Benoem de onderdelen R en T. (§12.1)

5)

Termieten zijn houtetende insecten die vooral leven in de tropen en in de subtropen. In de darmen van termieten komen eencellige organismen voor. Deze organismen zetten de houtvezels om in glucose.

Waarmee halen termieten adem? (§12.2)

A met kieuwen

B met longen

C met tracheeën

6)

Bekijk de afbeelding hieronder.

Van welk organisme is dit afkomstig en hoe heet dit onderdeel? (§12.2)

Bron afbeelding: Examen VMBO-GL en TL 2016 - II

7)

Bekijk de stelling hieronder en omcirkel het goede antwoord. (§12.3)

1. Het bloed van een insect vervoert zuurstof. juist / onjuist

2. Het hart ligt bij een insect aan de voorkant van het lichaam. juist / onjuist

3. De hartkamers liggen bij een insect achter elkaar. juist / onjuist

8)

Als een fusariumschimmel een plant is binnengedrongen, raken houtvaten verstopt. In de afbeelding zie je een schematische tekening van een doorsnede van een stengel. Daarnaast is een doorsnede van een vaatbundel vergroot afgebeeld.  (§12.3)

Bron afbeelding: Examen VMBO-GL en TL 2014 - I

Welke letter geeft een deel van de vaatbundel aan waarin zich houtvaten bevinden?

A letter Q

B letter R

C letter S

9)

Op welke 3 manieren hebben dieren zich aangepast om in koude omgevingen te overleven? Geef bij elke manier een voorbeeld.  (§12.4)

10)

Vogels en zoogdieren zijn warmbloedig. Wat betekent warmbloedig?  (§12.4)

11)

Om te overleven moeten organisme niet alleen eten, maar ook voorkomen dat ze opgegeten worden. Hoe kunnen dieren dit doen? Leg je antwoord uit. (§12.1)

12)

Een plant maakt met behulp van fotosynthese zijn eigen voedingsstoffen. Welke stoffen maakt de plant en waar gebruikt de plant dit voor? Leg je antwoord uit. (§12.1)

13)

Vissen hebben, net als mensen, zuurstof nodig voor de verbranding in het lichaam. Leg in je eigen woorden uit hoe vissen zuurstof op kunnen nemen onder water. (§12.2)

14)

Insecten hebben een open bloedsomloop, terwijl vissen een gesloten bloedsomloop hebben. Leg het verschil tussen de twee bloedsomlopen uit. (§12.3)

15)

Planten vervoeren met behulp van vaatbundels water met opgeloste stoffen door de hele plant heen. Je kunt deze vaatbundels verdelen in twee soorten vaten.  (§12.3)

1. Hoe worden de twee vaatbundels genoemd?

2. Wat is het verschil tussen deze vaatbundels? Leg je antwoord uit.

16)

Cactussen een voorbeeld van woestijnplanten. Cactussen zijn inheems in Amerika. Ze groeien vooral in gebieden met een afwisseling van droge en minder droge seizoenen. Cactussen goed aangepast aan het leven in droge en warme omstandigheden. Hun bladeren zijn tot doorns geëvolueerd. 

• Leg uit hoe een woestijnplanten zich nog meer aan kunnen passen aan de droge omgeving.  (§12.4)

17)

Volgens de evolutietheorie stamt de tegenwoordige mens, Homo sapiens, af van andere mensachtigen, waaronder Homo erectus en Australopithecus afarensis. Wetenschappers hebben de voeding van de mensachtigen in kaart gebracht (zie de tabel). Tot 10.000 jaar geleden aten mensachtigen en mensen planten uit de omgeving en gingen ze af en toe op jacht. Ongeveer 10.000 jaar geleden ontstonden landbouw en veeteelt. Daardoor gingen mensen meer graan, vlees en zuivel eten. (§12.1)

Volgens wetenschappers was het darmkanaal van Australopithecus afarensis langer dan dat van Homo sapiens.

1. Leg uit dat de lengte van het darmkanaal een aanpassing is aan het type voedsel dat Australopithecus afarensis at.

Homo sapiens is een echte alleseter. 

2. Beargumenteer, met behulp van de schedel, waaraan je dit kunt zien. 

Bron afbeelding: Examen VMBO-GL en TL 2019 - I

18)

Watergentiaan is een overblijvende waterplant die ’s zomers bloeit. Vlak boven en onder de bodem groeit een lange wortelstok waaruit steeds nieuwe planten groeien. De bladeren drijven op het water en worden meestal niet groter dan tien centimeter. 

Bron afbeelding: Examen VMBO-GL en TL 2013 - I

De watergentiaan heeft bladeren die op het water drijven. De huidmondjes zitten alleen aan de bovenkant van het blad.

• Waarom zitten ze alleen aan de bovenkant en niet aan de onderkant van het blad? Leg je antwoord uit. (§12.2)

19)

Eva en Sam hebben een plant in de tuin die zij willen ompotten. Sam is van mening dat hij de plant uit de grond kan trekken en verderop weer gewoon in de grond kan zetten. Eva zegt echter dat dit slecht is voor de plant en dat je de plant uit moet graven.

• Wie heeft er gelijk? Leg je antwoord uit. (§12.3)

20)

De Afrikaanse en Aziatische olifant zijn beide zoogdieren en planteneters die in kuddes leven. De Afrikaanse olifant gebruikt zijn oren om zichzelf af te koelen door hiermee stevig heen en weer te bewegen. De Aziatische soort heeft kleinere slagtanden en oren. Zijn oren bevinden zich dichter tegen zijn kop. Deze oren zijn kleiner en ze hebben slechts één lip, namelijk de onderlip. Tevens zit zijn hoofd lager (beneden zijn ruggengraat) ten opzichte van Afrikaanse soorten. 

• Verklaar met de informatie van hierboven waarom Aziatische olifanten ander oren hebben dan Afrikaanse olifanten. (§12.4)